بازار عمران در ایران با رونق گسترده و نقش مهم و تعیین کننده در توسعه اقتصادی کشور با چالش‌های بسیاری در زمینه نیروی انسانی مواجه است. بحران نیروی انسانی ، تأثیرات عمیقی بر کیفیت و پیشرفت پروژه‌های عمرانی دارد. در این نوشتار تلاش خواهیم کرد تا به بررسی بحران نیروی انسانی در بازار عمران ایران بپردازیم.

 1. انگیزه و جذب نیرو:

در تمامی حوزه های تخصصی عمران در ایران، انگیزه و جذب نیروی کار ماهر و متخصص به‌عنوان یکی از چالش‌های مهم مطرح است. این مسئله نه تنها بر کیفیت و بهره‌وری پروژه‌های عمرانی تأثیر مستقیم دارد بلکه بر روحیه و انگیزه کارکنان فعلی نیز اثرگذار میباشد. در این بخش، به بررسی عمیق‌تر مشکلات و عوارض موجود و ارائه راهکارهایی کاربردی جهت افزایش انگیزه و بهبود جذب نیروی انسانی می‌پردازیم.

1. کمبود نیروی متخصص: با وجود تعداد زیاد فارغ‌التحصیلان رشته‌های مرتبط با عمران، همچنان شاهد کمبود نیروی ماهر و متخصص در برخی زمینه‌های تخصصی هستیم.این موضوع به چند دلیل شکل میگیرد.یکی فاصله دروس دانشگاهی با واقعیتهای بازار کار عمران ،  همچنین جذب شدن فارغ التحصیلان به سایر حوزه های کسب و کار به دلیل صعوبت کارهای مرتبط با عمران و دیگری تحمل پائین نسل جدید برای رویارویی با مشکلات و عدم کسب تجربه.

2. انتظارات مالی: با توجه به نوسانات اقتصادی و تورم، انتظارات مالی نیروهای کار بالا رفته و این مسئله باعث دشواری در جذب نیروی جدید می‌شود.

3. کیفیت محیط کار: محیط کار در برخی از پروژه‌های عمرانی ممکن است از لحاظ ایمنی، بهداشت و امکانات رفاهی کافی نباشد که این امر بر جذب نیروی جدید تأثیر منفی دارد.شرکتها به دلیل بالا رفتن هزینه های بالاسری عموما نسبت به حذف آیتمهای رفاهی نیروی انسانی در اولین قدم اقدام مینمایند.

 راهکارها:

1. برنامه‌های انگیزشی: ایجاد برنامه‌های انگیزشی مانند پاداش‌ ، امکان پیشرفت و ارتقاء شغلی و فرصت‌های آموزشی درون ساختار شرکتها مانند آموزشهای نرم افزارها می‌تواند به بالا رفتن انگیزه نیروهای موجود و جذب نیروهای جدید کمک کند.

2. بهبود شرایط کاری: ارتقاء ایمنی و بهداشت محیط کار، فراهم نمودن امکانات رفاهی مناسب و ایجاد یک فضای کاری دوستانه و دارای حمایت از سوی مدیران شرکتها از اقداماتی هستند که به جذب و حفظ نیروی انسانی کمک می‌کنند.

3. بازنگری در سیستم‌های پرداخت: بازنگری و تنظیم سیستم‌های پرداخت بر اساس راندمان ، حسن عملکرد و مهارت‌های نیروی کار می‌تواند به عنوان یک انگیزه قوی برای جذب و حفظ نیروی انسانی خوب و مثمر ثمر عمل کند.

2. مهارت‌های فنی و مدیریتی:

در دنیای پویا و پیچیده بازار کار عمران در ایران، مهارت‌های فنی و مدیریتی به عنوان عوامل اساسی و موثر بر کیفیت و پیشرفت پروژه‌ها مطرح هستند. در این قسمت، به تفکیک مهارت‌های فنی و مدیریتی و نیازمندی‌های موجود در بازار عمران ایران پرداخته و چالش‌ها و راهکارهای توسعه این مهارت‌ها را بررسی خواهیم کرد.

 مهارت‌های فنی:

 1. تخصص فنی و مهارت‌های علمی:

• چالش: کمبود نیروهای متخصص و دارای مهارت‌های علمی در زمینه‌های تخصصی.

• راهکار: توسعه برنامه‌های آموزشی تخصصی و همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی.

 2. تسلط بر فناوری:

•     چالش: عدم توانایی در اجرای به‌روزترین فناوری‌ها در پروژه‌ها.

•     راهکار: ارتقاء زیرساخت‌های فناوری، آموزش مداوم به کارکنان و استفاده بهینه از نرم‌افزارهای مدیریت پروژه.

 3. مدیریت منابع پروژه:

•     چالش: کاهش بهره‌وری در مدیریت منابع مالی و انسانی.

•     راهکار: بهبود فرآیندهای برنامه‌ریزی، استفاده از سامانه‌های مدیریت پروژه و مدیریت هوشمند منابع انسانی.

 مهارت‌های مدیریتی:

 1. توانایی در ارتباطات:

•     چالش: عدم توانایی در ارتباطات موثر با سایر افراد و تیم‌ها.

•     راهکار: توسعه مهارت‌های ارتباطی، برگزاری دوره‌های آموزشی مدیریت ارتباطات و استفاده از فناوری ارتباطی.

 2. تصمیم‌گیری استراتژیک:

•     چالش: مواجهه با تصمیم‌گیری‌های دشوار و پیچیده در مسیر پروژه‌ها.

•     راهکار: توسعه توانمندی در تجزیه و تحلیل موقعیت‌ها، آموزش در زمینه تصمیم‌گیری استراتژیک و تشکیل گروه‌های تخصصی.

 3. مدیریت زمان و پروژه:

•     چالش: ناتوانی در مدیریت زمان و برنامه‌ریزی بهینه.

•     راهکار: استفاده از تکنولوژی‌های مدیریت پروژه، توسعه مهارت‌های برنامه‌ریزی زمانی و ایجاد فرآیندهای بهبودی.

 3. مدیریت استراتژیک منابع انسانی:

نداشتن یک مدیریت استراتژیک منابع انسانی در شرکت‌های عمرانی از دلایل اصلی بروز بحران نیروی انسانی است. ایجاد یک سیستم مدیریتی کارآمد که بر اساس نیازها و اهداف شرکت‌ها شکل گیری کند، از اهمیت بالایی برخوردار است.

مدیریت استراتژیک منابع انسانی در بازار عمران به عنوان یک گروه از اقدامات کلان مدیریت، نقش بسیار حیاتی در شکل‌گیری ساختار، فرهنگ سازمانی و بهینه‌سازی عملکرد نیروهای انسانی دارد. در اینجا به تفکیک عوامل کلان چالش‌ها و راهکارهای مدیریت استراتژیک منابع انسانی می‌پردازیم.

 چالش‌ها در مدیریت استراتژیک منابع انسانی:

 1. کنترل ناکارآمد هزینه‌ها:

•     چالش: محدودیت‌های مالی و کاهش سودآوری و در نتیجه کاهش تخصیص منابع.

•     راهکار: ارتقاء بهره‌وری از طریق بهینه‌سازی فرآیندها و کاهش هدررفت‌ها.

 2. توانمندسازی و توسعه نیروها:

•     چالش: کمبود برنامه‌های توانمندسازی مناسب و ایجاد فرصت‌های توسعه شغلی.

•     راهکار: طراحی برنامه‌های آموزشی با توجه به نیازهای شغلی شرکت و توسعه مهارت‌های کلیدی.

 3. مدیریت عملکرد بهینه:

•     چالش: نقدهایی به مدیریت عملکرد سنتی و نیاز به روش‌های جدید.

•     راهکار: انجام بازنگری در سیستم‌های ارزیابی عملکرد و اجرای نظام‌های تشویقی موثر.

 راهکارهایی در مدیریت استراتژیک منابع انسانی:

 1. پیش‌بینی نیازهای نیروی کار:

•     راهکار: استفاده از روش‌های پیش‌بینی نیازهای نیروی کار مبتنی بر داده‌ها و تحلیل بازار کار.

 2. توسعه فرهنگ سازمانی:

•     راهکار: ارتقاء فرهنگ سازمانی با تأکید بر ارزش‌ها، مهارت‌ها، و انگیزه کارکنان.

 3. استفاده از فناوری:

•     راهکار: اعمال سامانه‌های نرم‌افزاری جهت اتوماسیون فرآیندها و ارتقاء مکانیسم انتقال اطلاعات.

 4. توسعه توان رهبری:

•     راهکار: توسعه مهارت‌های رهبران در اجرای استراتژی‌های سازمانی و راهبری موثر تیم‌ها.

 4. شیوه‌های مدیریت کارکنان:

مدیریت کارکنان در حوزه شرکتهای عمرانی که یکی از مؤلفه‌های اساسی موفقیت و پیشرفت سازمان‌ها می باشد ، نیازمند رویکردها و شیوه‌های نوین است. در اینجا به بررسی شیوه‌های مدیریت کارکنان می پردازیم.

 1. ارتقاء مهارت‌ها و آموزش ها:

    رویکرد: توسعه مهارت‌های فنی و رفتاری کارکنان از طریق برگزاری دوره‌های آموزشی و کارگاه‌های تخصصی.

    نتیجه : افزایش بهره‌وری، بهبود عملکرد و ارتقاء توانمندی‌ نیروی انسانی در انجام وظایف.

 2. ارتقاء رضایت و انگیزه کارکنان:

    رویکرد: ایجاد فضاهای کاری دوستانه و پویا، ارتقاء بسترهای اجتماعی و ارائه امکانات رفاهی.

    نتیجه : افزایش میزان رضایت، حفظ نیروی انسانی توانمند و افزایش تعهد و وفاداری نیروها به شرکت.

 3. استفاده از فناوری در مدیریت کار:

    رویکرد: پیاده سازی سیستم‌های مدیریت پروژه و نرم‌افزارهای اتوماسیون فرآیندها با استفاده از استانداردهای ایزو.

    نتیجه : کاهش خطاها و اشتباهات ، افزایش بهره‌وری و سهولت و سرعت در ارتباطات و انتقال داده ها.

 4. تشویق به مشارکت فعّال:

    رویکرد: ایجاد فرهنگ مشارکت و تشویق به ارائه ایده‌ها و نظرات سازنده از سوی کارکنان.

    نتیجه : زمینه سازی ابتکارات، افزایش انگیزه و ارتقاء فرآیندهای اجرایی.

 5. مدیریت عملکرد مستمر:

    رویکرد: ارائه بازخورد‌های مستمر، برنامه‌ریزی جلسات ارزیابی عملکرد و تعیین اهداف قابل اندازه‌گیری.

    نتیجه : بهبود عملکرد، توسعه مهارت‌ها و افزایش انگیزه.

 6. ایجاد فرهنگ سازمانی مثبت:

    رویکرد: تفهیم ارزش‌ها و اصول مثبت اخلاقی و فرهنگی در سازمان، تشویق به همکاری و تعامل مثبت.

    نتیجه : افزایش انگیزه، کاهش تنش‌ها و ایجاد فضای کاری لطیف و خوشایند.

 7. توجه به موازنه  کار و زندگی:

    رویکرد: ایجاد ت‌ها و برنامه‌هایی جهت حفظ تعادل میان زمان کاری و وقت آزاد.

    نتیجه : افزایش رضایت و حفظ سلامت روانی نیروی انسانی

 5. مواجهه با تغییرات فناوری:

تغییرات روز به روز فناوری ها در جهان نقش بسزایی در تمامی صنایع و بازارها ، از جمله بازار کسب و کار شرکتهای عمرانی دارد. همراهی و مواجهه مثبت شرکتها با این تغییرات می‌تواند به کسب مزیت رقابتی و افزایش کارایی و بهره‌وری شرکتها کمک شایانی نماید. در این بخش، به بررسی استراتژی‌ها و راهکارهایی برای مواجهه مؤثر با تغییرات فناوری می‌پردازیم.

 

1.آموزش و توسعه مداوم

 راهکار: ایجاد برنامه‌های آموزشی مستمر برای کارکنان با هدف به‌روزرسانی دانش و مهارت‌های آنها .

 نتیجه: افزایش استفاده از فناوری‌های جدید.

2.اتخاذ نگرش مثبت نسبت به تغییرات

 راهکار: ترویج فرهنگ سازمانی که تغییر را به عنوان فرصتی برای بهبود و نوآوری می‌بیند.

 نتیجه: کاهش مقاومت در برابر تغییر و تشویق کارکنان به استفاده از فناوری‌های جدید.

3. سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین

 راهکار: اختصاص بودجه برای به‌کارگیری فناوری‌های جدید و به‌روز در پروژه‌ها.

 نتیجه: افزایش کارایی و کاهش هزینه‌ها از طریق اتوماسیون و بهبود فرآیندهای کاری.

4.همکاری با شرکای فناوری

 راهکار: ایجاد ارتباطات و همکاری‌ با شرکت‌های فناوری و مشاوران تخصصی.

 نتیجه: دستیابی به دانش فنی پیشرفته و بهره‌مندی از تجربیات و مهارت‌های خارج از سازمان.

5. به‌کارگیری مدیریت نوین و مدرن پروژه

 راهکار: استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت مدرن پروژه جهت افزایش امکان برنامه‌ریزی دقیق‌تر، پیگیری وکنترل هوشمند پروژه‌.

 نتیجه: کنترل دقیق ، افزایش شفافیت، بهبود هماهنگی تیم‌ها وکاهش اتلاف منابع شرکت ها.

 

افشین خرمی - مشاور عارضه یابی سازمانی و کسب و کار

 09125981496